Vragen over corona en hart- en vaatziekten

Het RIVM houdt voor volwassenen deels dezelfde risicogroepen aan als voor de jaarlijkse griepprik.

- iedereen die 70 jaar of ouder is. 

- mensen van 18 jaar of ouder met bepaalde onderliggende aandoeningen in de risicogroep. Bijvoorbeeld mensen met:

• een chronische hartaandoening (degenen die in aanmerking komen voor de griepprik)
• diabetes (mensen die slecht ingesteld zijn en/of complicaties hebben)
• zeer ernstig overgewicht 

Om te onthouden Kom je vanwege een chronische hartaandoening in aanmerking voor de jaarlijkse griepprik? Dan val je voor het coronavirus ook in de risicogroep.

Sommige hartpatiënten hebben een grotere kans op een ernstiger verloop, wanneer zij het coronavirus krijgen. Het gaat om chronische hartaandoeningen, zoals:

• hartfalen
• angina pectoris
• een hartinfarct, waarbij het hart beschadigd is geraakt
• hartritmestoornissen
• hartklepproblemen
• een donorhart

De werkgroep cardiologen met specialisatie aangeboren hartafwijkingen gaat uit van een extra risico voor volwassenen met een van de volgende aangeboren hartafwijkingen:

• met een bloedsomloop waarbij een enkele hartkamer het bloed door de longen als door het lichaam pompt (univentriculair hart)
• met een Fontan bloedsomloop: het bloed stroomt vanuit het lichaam rechtstreeks naar de longen, dus niet door het hart
• met een chronisch laag zuurstofgehalte van het bloed
• met een hoge bloeddruk in de longslagader (pulmonale hypertensie) en ook het syndroom van Eisenmenger
• met een verminderde pompfunctie van het hart, die hiervoor medicijnen gebruiken
• die op de wachtlijst staan voor een ingreep aan het hart en/of longslagader (door een operatie of via de bloedvaten/hartkatheterisatie)

Niet iedereen in de risicogroep loopt evenveel risico. Het hangt af van je leeftijd en van de ernst van je aandoening. Hoe hoger je leeftijd, hoe hoger je risico. Ook lopen kwetsbare ouderen die veel hulp nodig hebben meer risico dan vitale ouderen. En hoe ernstiger je aandoening, hoe meer risico. Zo hebben mensen met ernstig hartfalen een hoger risico dan mensen bij wie het hart nog redelijk goed werkt.

Natuurlijk zijn er binnen een aandoening verschillen van persoon tot persoon. Als je advies wil over jouw specifieke situatie, bel dan je huisarts of behandelend cardioloog.

Dat is nog niet helemaal duidelijk.

Feit

Onder de mensen die ernstig ziek worden door het coronavirus komt hoge bloeddruk veel voor.

Maar...

• Hoge bloeddruk komt óók veel voor bij mensen die niet besmet zijn, met name bij ouderen.
• Veel mensen met hoge bloeddruk hebben ook andere aandoeningen, waardoor ze tot de risicogroep voor het coronavirus behoren.

Conclusie

Het is nog niet duidelijk of je met alleen een hoge bloeddruk een hoger risico loopt. Mensen met alleen een hoge bloeddruk vallen op dit moment niet onder de hoog risicogroep van het RIVM.

Lees hier meer over hoge bloeddruk

Coronapatiënten met ernstig overgewicht hebben een verhoogd risico op ernstige problemen. Ze hebben een grotere kans om in het ziekenhuis opgenomen te worden of op de IC terecht te komen. Om die reden krijgen mensen met een BMI boven de 40 voorrang op het coronavaccin.

Waarom meer risico bij overgewicht?​

• Bij overgewicht is het afweersysteem meestal verstoord. In buikvet komen hormonen en ontstekingsstoffen vrij. Hierdoor staat het afweersysteem voortdurende aan en raakt uit balans. Het virus krijgt meer kans zich te vermenigvuldigen en de kans dat je ernstig ziek wordt is ook groter.
• ​Mensen met ernstig overgewicht hebben vaker hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, slaapapneu of diabetes. Deze aandoeningen verhogen de kans op een ernstiger verloop.
• Mensen met ernstig overgewicht ademen moeilijker en zijn lastiger te beademen op de intensive care.
• Bij ernstig overgewicht draag je mogelijk meer coronavirusdeeltjes met je mee, omdat het virus zich kan nestelen in vetmassa. Daardoor ben je mogelijk ook besmettelijker bij corona.
• Bij ernstig overgewicht werken vaccins, zoals de griepprik, over het algemeen iets minder goed. Dit komt doordat het immuunsysteem verstoord is. Mogelijk werkt ook het coronavaccin minder goed bij deze groep. 

Lees hier meer over overgewicht 

Wetenschappers denken van wel. Lees wat we weten en bekijk de tips om te stoppen met roken.

Schade aan bloedvaten door roken

• Het is bekend dat roken de binnenkant van je bloedvaten aantast. Als de binnenbekleding van de bloedvaten beschadigd is, kunnen bloedvaten sneller dichtslibben. Er ontstaan verdikkingen, ook wel plaques genoemd.
• Virussen kunnen ervoor zorgen dat plaques sneller scheuren, onder andere door ontstekingen. Het bloedstolsel dat dan op die plaque ontstaat kan een bloedvat afsluiten, met mogelijk een infarct als gevolg. 

Minder afweer in de longen door roken

• De afweer in de longen van mensen die roken werkt minder goed. Om deze reden hebben mensen die roken meer kans op virusinfecties.
• Door te stoppen met roken verbetert de afweer van de longen snel. Een betere afweer kan de kans op besmetting met een virus verkleinen.

Longen werken minder goed door roken

• Door roken kan ook de longfunctie al slechter zijn, waardoor rokers minder 'reservecapaciteit' hebben. 
• Het kan lastig zijn om het verschil te herkennen tussen de ‘rokershoest’ of hoesten door een besmetting met het coronavirus.

Lees hier meer over roken

Het zou kunnen dat statines beschermend werken bij corona. Uit sommige onderzoeken blijkt namelijk dat statinegebruikers een lagere kans hebben om te overlijden als ze met corona in het ziekenhuis terecht komen. Of dit echt zo is en hoe dit precies zit, is nog niet helemaal duidelijk. Daar is meer onderzoek voor nodig.

Statines verlagen het slechte cholesterol. Maar wat veel mensen niet weten is dat ze ook ontstekingen tegengaan. Daarnaast hebben ze invloed op de bloedstolling en op de werking van het immuunsysteem. Mogelijk hebben deze eigenschappen er iets mee te maken.

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat deze medicijnen het risico op besmetting en op een ernstiger verloop vergroten. Er zijn aanwijzingen dat angiotensine-receptor-blokkers (ARB's) je juist kunnen beschermen na besmetting met het corona-virus. Mogelijk kunnen deze medicijnen ernstige vochtophopingen in de longen voorkomen, en zo leiden tot minder IC-opnames.

Weet je niet zeker of je medicijnen gebruikt uit deze groepen?

Dan kan dit helpen:

• de naam van ACE-remmers eindigt op -pril
• de naam van angiotensine-receptor-blokkers (ARB’s) eindigt op -sartan

Dat is nog niet helemaal duidelijk. Uit verschillende (vooral buitenlandse) onderzoeken blijkt wel dat mensen die corona hebben gehad, een grotere kans hebben op hart- en vaatziekten dan mensen die geen corona hebben gehad. Ook als zij niet eerder hartproblemen of een verhoogde kans daarop hadden. De kans op een hart- of vaatziekte was vooral groter als ze ernstig ziek waren geworden door corona en in het ziekenhuis of op een intensive care waren beland. Uit de onderzoeken naar mensen met milde klachten na corona komen wisselende resultaten: soms lijkt er meer kans op een hart- of vaatziekte, soms niet.

Deze onderzoeken suggereren dat we - gezien het aantal mensen dat inmiddels corona heeft gehad – ook in Nederland inmiddels een stuk meer patiënten met hart- en vaatziekten zouden moeten zien. Maar in de getallen van onder andere het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Nederlandse Hart Registratie (NHR) zien we nog geen stijging van het aantal hart- en vaatziekten of overlijdens hieraan.

Ontstekingen bij een corona-infectie kunnen de bloedstolling activeren. Daardoor vormen zich gemakkelijker bloedstolsels in het bloed. Bloedstolsels kunnen bloedvaten afsluiten, zoals bloedvaten in het been (diep veneuze trombose), in de longen (longembolie) of hersenen (herseninfarct).

Vanuit eerder onderzoek van het LUMC weten we dat bijna de helft van de coronapatiënten op de intensive care bloedstolsels in de longen of hersenen krijgen. Maar een Zweedse studie liet zien dat een coronabesmetting zelfs nog maanden later een verhoogd risico kan geven op diep-veneuze trombose, longembolie of  een bloeding. 

De risico’s waren het hoogst bij patiënten die ernstig ziek waren van corona of al een onderliggende ziekte hadden. Maar ook coronapatiënten die nauwelijks ziek werden hadden een groter risico op bloedstolsels. De kans daarop was wel een stuk lager dan bij ernstig zieken, en nam af naarmate de pandemie langer duurde. Dit zou kunnen komen door betere behandeling en de vaccinaties.

Over het onderzoek

De resultaten van het onderzoek werden op 6 april 2022 gepubliceerd in the British Medical Journal. Zweedse wetenschappers vergeleken de informatie van meer dan een miljoen mensen die positief testten op corona tussen februari 2020 en mei 2021 met een groep van vier miljoen mensen die niet positief testte op het coronavirus. Gepubliceerd in The BMJ. 

Op welke klachten moet ik letten?

• Bij diep veneuze trombose sluit een bloedstolsel een bloedvat in bijvoorbeeld arm of been af. 
  • Een trombosebeen voelt warm aan, is roodpaars van kleur en de huid is strak en glanzend. Lopen is pijnlijk. Bij een trombosearm zijn de hand en de arm gezwollen en de arm heeft geen kracht.
• Bij een longembolie sluit een bloedstolsel een bloedvat in de longen af.
  • Symptomen bij een longembolie zijn onder andere benauwdheid, pijn bij (diep) ademhalen, hoesten (soms bloed ophoesten), snelle hartslag, koorts en shockverschijnselen.
• ​Bij een herseninfarct sluit een bloedstolsel een bloedvat in de hersenen af.
  • De 3 meest voorkomende signalen van een herseninfarct zijn een scheve mond, verwarde spraak en een verlamde arm.

Op social media en op internet gaan regelmatig berichten rond over gevolgen van corona(vaccinatie) voor het hart en de vaten. De Hartstichting volgt deze berichten nauwlettend.

Er is specialistische kennis nodig om te kunnen beoordelen of cijfers, gegevens en onderzoeksresultaten afkomstig uit deze berichten kloppen. En om te weten of ze gebaseerd zijn op goed wetenschappelijk onderzoek.

Met deze tips kun je controleren of de informatie betrouwbaar en juist is:

• Controleer of er bronnen bij het bericht staan vermeld.
• Controleer of het om betrouwbare bronnen of echte onderzoeken gaat. Dus niet om lijstjes van op internet verzamelde gegevens van bijvoorbeeld Wikipedia.
• Verwijzen de berichten naar publicaties? Zo ja, gaat het om publicaties in wetenschappelijke tijdschriften die publicaties laten beoordelen door deskundigen voordat ze verschijnen (zogenaamde peer review)?
• Komen er deskundigen op het gebied van hart- en vaatziekten aan het woord in deze berichten?
• Zijn de Nederlandse cijfers afkomstig van het CBS?