Hartstichting.nl wordt geladen

Blijvende hartschade

Het gaat hierbij om een zogeheten observationeel onderzoek waarbij onderzoekers alleen hebben gekeken naar bestaande situaties zonder zelf in te grijpen. Een analyse van 270 patiënten in de cardio-oncologische klinieken van het UMC Utrecht en het St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein toont een verband tussen het tijdstip van toediening en het risico op hartfalen en andere vormen van hartschade. Van de patiënten ontwikkelden er 66 (bijna 1 op 4) tekenen van blijvende hartschade.

Bij 17 van hen leidde dit tot hartfalen, een ernstige aandoening die gepaard gaat met een sterk verminderde levenskwaliteit en verhoogd overlijdensrisico. Bij patiënten die hun behandeling vooral in de middag ontvingen, bleek het risico op ernstige hartschade bijna verdrievoudigd vergeleken met patiënten die ’s ochtends hun medicatie kregen.

'Belangrijke aanwijzing'

“Het tijdstip van het toedienen van chemotherapie lijkt geen logistiek detail, maar mogelijk een factor die van invloed is op ernstige bijwerkingen zoals hartschade.” zegt prof. dr. Linda van Laake, hoofdonderzoeker. “Onze bevindingen geven een belangrijke aanwijzing, maar vervolgonderzoek is essentieel.”

Cardioloog en Dekkerbeurswinnaar Linda van Laake

Dekkerbeurs

Van Laake kon dit onderzoek doen dankzij een Dekkerbeurs van de Hartstichting die zij in 2020 ontving. Samen met haar collega’s wil ze nu een klinische trial opzetten. Dat is een vervolgstudie waarbij patiënten willekeurig in een ochtend- of middaggroep worden ingedeeld, om het effect van het behandeltijdstip nauwkeuriger te kunnen bepalen.

24-uursritme van hartcellen

De bevindingen sluiten aan bij eerder laboratoriumonderzoek van Van Laake en haar collega’s: hartcellen blijken op bepaalde momenten van de dag minder goed bestand te zijn tegen schade. Dat heeft te maken met onze biologische klok: processen zoals DNA-herstel, energieproductie en afvoer van afvalstoffen in hartcellen volgen een 24-uursritme. Een chemokuur op het verkeerde moment kan daardoor extra schadelijk uitpakken.

Maatschappelijke relevantie

In Nederland krijgen jaarlijks duizenden kankerpatiënten chemotherapie met anthracyclines. Veel van hen overleven hun ziekte, maar houden hier blijvende hartklachten aan over. De ontdekking dat een simpele aanpassing in de tijdplanning van de chemotherapie mogelijk honderden levens kan redden of verbeteren, is dan ook veelbelovend en werd gepubliceerd in European Heart Journal Open.

Meer onderzoek noodzakelijk

Ondanks deze eerste aanwijzingen is het belangrijk dat patiënten hun behandeling volgens afspraak blijven volgen. Pas na aanvullend onderzoek, kan worden vastgesteld of en hoe het tijdstip van chemotherapie daadwerkelijk aangepast zou moeten worden.