Bypassoperatie

Om een bypass aan te kunnen leggen, moet de chirurg het hart meestal (deels) stilleggen. Dit kan met een hart-longmachine op een stilstaand hart of via de octopusmethode op een kloppend hart.

Omleidingen op stilstaand hart

Bij de meeste bypassoperaties (CABG operatie) wordt een hart-longmachine gebruikt. De grote bloedvaten worden hierop aangesloten. De machine neemt tijdelijk de functie van het hart en de longen over. De bloedcirculatie gaat tijdens de operatie via de hart-longmachine. Het hart kan dan worden stilgelegd met een speciale vloeistof. Na het aanleggen van de omleidingen wordt het bloed weer door het hart geleid. Het hart begint meestal vanzelf weer te kloppen.

Omleidingen op kloppend hart (Octopusmethode)

De chirurg plaatst een speciaal apparaat met zuignapjes rond de plek waar de omleidingen komen. Dit apparaat heet een octopus. Hiermee komt alleen het deel van het hart stil te liggen waar de bypass wordt aangelegd. De rest van het hart klopt door. Ook de longen blijven werken. Het voordeel van deze manier is dat er geen hart-longmachine nodig is. Deze operatie heet de OPCAB operatie (off pump coronary artery bypass).

Het is ook mogelijk omleidingen te maken via een kleine ruimte tussen de ribben. De chirurg maakt hiervoor een kleine opening aan de zijkant van de borstkas. Het borstbeen hoeft dan niet geopend te worden. Via een kijkoperatie (EndoCAB operatie) of met een operatierobot (MIDCAB operatie) kan de chirurg in de borstkast kijken. Daarna kan de chirurg sommige slagaders losmaken, die gebruikt worden als omleiding. Of deze operatie mogelijk is, hangt van verschillende punten af. Dit kun je bespreken met je hartchirurg of cardioloog.

Voor de omleidingen worden bloedvaten gebruikt uit het eigen lichaam van de patiënt. Dit zijn bloedvaten die je kunt missen, omdat andere bloedvaten de functie kunnen overnemen. Bij meerdere omleidingen wordt een combinatie van slagaders en aders gebruikt. De chirurg bekijkt welke (slag)aders het beste zijn en gebruikt deze tijdens de operatie. Er zijn nog geen goede omleidingen van kunststof.

Gebruik van slagaders uit borstgebied

De chirurg gebruikt meestal slagader uit de borstwand. Deze geeft het beste resultaat en ligt dichtbij het hart. De borstwandslagader wordt aan één kant of beiden kanten losgemaakt. De chirurg hecht het losgemaakte einde daarna op de kransslagader voorbij de vernauwing. De chirurg kan ook een slagader rond de maag gebruiken, maar dat is zeldzaam.

Gebruik van aders uit de benen

Er zijn 2 methodes voor het gebruik van aders uit de benen. Welke methode gebruikt wordt, hangt van verschillende punten af. De aders uit de benen kunnen gebruikt worden via:

• 2 kleine sneetjes onder en boven de ader die eruit gehaald moet worden. De chirurg gebruikt een camera en een speciaal apparaat om de zijtakjes van de ader te inspecteren.
• een snee van 30 - 60 cm in het onderbeen wordt de ader losgemaakt.

Gebruik van slagaders uit de onderarm

De chirurg kan ook een slagader uit de onderarm gebruiken als omleiding. Een andere slagader in de onderarm neemt de toevoer van bloed van deze slagader over.

Hoe lang gaat de omleiding mee?

Hoe lang een bypass meegaat hangt bijvoorbeeld af van welke bloedvaten er zijn gebruikt. Ook is de conditie van je bloedvaten belangrijk.
Er kunnen weer vernauwingen ontstaan in de omleidingen zelf. Die kans wordt kleiner door goede medicijnen en een gezonde leefstijl. Slagaders uit de borstkas kunnen beter tegen een hogere bloeddruk dan aders uit je benen. Daardoor blijven ze langer open.

Bij klachten is het het beste om eerst je huisarts te bellen. Neem in noodgevallen of bij twijfel contact op met je eigen cardioloog.

Bel een arts bij:

• koorts (boven 38,5 graden)
• verergeren van pijn aan de operatiewond
• als de operatiewond rood, dik en pijnlijk is of er vocht uitkomt
• ​snelle of onregelmatige hartslag
• pijn op de borst zoals voor de operatie
• toenemende kortademigheid
• toenemend hoesten en het opgeven van slijm

Thuis moet je medicijnen blijven slikken en gezond(er) leven. Dit is om te voorkomen dat er opnieuw vernauwingen in de kransslagaders ontstaan. Ongeveer 4 weken na de operatie begint de hartrevalidatie.

Bij de bypassoperatie kunnen aders uit het been zijn gebruikt. Dan heb je de eerste tijd elastische steunkousen nodig. Meestal tot 6 weken na de operatie. De steunkousen zorgen ervoor dat het vocht uit de benen beter wordt afgevoerd. De kousen zijn nodig als je langere tijd uit bed bent, ‘s nachts moeten ze uit. Laat de eerste tijd iemand anders de steunkousen aan- of uittrekken. 

De eerste 6 weken mag je geen zware dingen tillen of kracht zetten. Als je alleen woont, vraag vooraf hulp van familieleden, buren of vrienden. Vaak vinden zij het fijn om je te helpen als je dat vraagt. Ook is het mogelijk om thuiszorg aan te vragen om je de eerste tijd te helpen.

Bouw de dagelijkse activiteiten langzaam op:

• Wandel een stukje in eigen tempo en loop steeds iets verder als je geen klachten hebt.
• Fietsen mag meestal 4 tot 6 weken na de operatie, op een hometrainer iets eerder.
• Begin met lichte klusjes in huis, zoals koken.
• Pak later wat zwaardere klussen op zoals stofzuigen, boodschappen tillen of grasmaaien.
• Vermijd stress en spanning

De eerste weken is (intensief) sporten af te raden. Wanneer dit weer mag, is afhankelijk van je herstel en je conditie voor de operatie. Overleg dit tijdens de eerste controleafspraak met de cardioloog.

Heb je kort geleden een bypassoperatie gehad? Dan ben je misschien nog sneller moe of heb je pijn op de plek van de operatiewond. Hierdoor reageer je mogelijk minder goed. Dat kan gevaarlijk zijn. Voor jezelf en voor andere mensen in het verkeer. Daarom gelden er extra regels als je weer wil autorijden. Soms is een keuring door het CBR nodig voordat je de weg weer op mag. Bespreek dit met je cardioloog. 

Vrijen is na een bypassoperatie mogelijk wanneer iemand zich weer kan inspannen. De inspanning is te vergelijken met het oplopen van 2 trappen. Het is niet ongewoon dat het vrijen niet meteen is zoals voor de operatie. Praat erover met je partner. Door medicijnen die iemand voor het hart gebruikt kan het seksleven ook veranderen. Sommige medicijnen zorgen namelijk voor erectieproblemen of een droge vagina. Bespreek vragen en problemen gerust met de huisarts of cardioloog. Soms is het mogelijk andere medicijnen te gaan gebruiken, als daar het probleem zit.

Bij een voorspoedig herstel is het mogelijk om na ongeveer 6 weken op vakantie te gaan. Kies dan voor een korte rustige vakantie. Met een vakantie die langer duurt, inspannend is of op grotere hoogte plaatsvindt, kun je beter wachten. Bespreek vakantieplannen van tevoren met de huisarts of cardioloog. Indien van toepassing, bespreek de plannen ook met de trombosedienst.

Wanneer je op vakantie gaat, doe dan de eerste dagen rustig aan. Bekijk wat je aankunt. Informeer vooraf naar de kwaliteit van de medische voorzieningen in het land van bestemming. Neem voldoende medicijnen mee. Vraag de apotheker om een geneesmiddelenkaart waarop de medicijnen staan vermeld.

Houd tijdens de herstelperiode contact met collega's. Dit kan de terugkeer naar het werk gemakkelijker maken. Soms gaat dat uit van de collega's. Vaak is het zo dat het initiatief van de patiënt moet komen. Het is dan goed om te bellen of mailen om te laten weten hoe het gaat.

Ook zul je na een bypassoperatie regelmatig contact hebben met de bedrijfsarts van de arbodienst. De bedrijfsarts bespreekt op welke manier en hoe snel je aan het werk kunt. Daarbij wordt zo nodig ook de huisarts of cardioloog om advies gevraagd. Vaak kan men hetzelfde werk blijven doen, soms moet het takenpakket worden aangepast.